همان‌طور که می‌دانید قلب عضله‌ای مهم در قفسه سینه انسان است که وظیفه خون‌رسانی به‌تمامی اعضای بدن را به عهده دارد. قلب در هر ضربان خون را همراه با اکسیژن و مواد مغذی به سایر اعضای بدن می‌فرستد و مواد زائد را برمی‌گرداند. گاهی اوقات به دلایل مختلف ضربان قلب انسان بالا می‌رود و محکم‌تر از حالت طبیعی می‌زند. در این شرایط فرد صدای تپش قلب خود را می‌شوند و لرزش‌هایی را در ناحیه قفسه سینه یا گلوی خود احساس می‌کند که می‌تواند برای فرد نگران‌کننده باشد. ضربان معمولی افراد بعد از سن ۱۰ سالگی بین ۶۰ الی ۱۰۰ ضربان در دقیقه است؛ اما گاهی اوقات به دلیل عوامل مختلف نظیر مصرف کافئین، استرس، بارداری و مصرف الکل و … ممکن است ضربان قلب انسان به‌صورت موقت بالا برود و پس از گذشت مدت کوتاهی به حالت اولیه خود بازگردد. اکنون این سؤال پیش می‌آید که علت بالا بودن ضربان قلب چیست، تپش قلب در جوانان چه زمانی خطرناک است، ضربان قلب بالا نشانه چست و تپش قلب چه زمانی خطرناک است و نیاز به مراجعه به پزشک متخصص قلب و عروق دارد. اگر شما هم با سؤالاتی ازاین‌قبیل مواجه هستید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا به بررسی علائم تپش قلب و علت بالا بودن ضربان قلب در برخی افراد بپردازیم.
علائم تپش قلب
تپش قلب یا palpitations نوعی بیماری قلبی است که به دلیل ضربان قلب بالا ایجاد می‌شود. اگر ضربان قلب شما به طور مداوم و مکرر افزایش پیدا کند، ممکن است علائم بروز بیماری قلبی، کم‌خونی و اختلالات تیروئید باشد. بنابراین اگر تپش قلب دارید، برای یافتن دلیل ضربان بالای قلب خود حتماً به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. به یاد داشته باشید که علائم تپش قلب در تمام بیماران یکسان نیست.
به‌عنوان‌مثال فردی که به‌خاطر کم‌خونی به تپش قلب مبتلا می‌شود با علائمی نظیر خستگی، ضعف و رنگ‌پریدگی مواجه می‌شود؛ اما تپش قلب ناشی از بیماری‌های قلبی با علائمی نظیر بیهوشی، نارسایی قلبی و ایست قلبی همراه است. البته معمولاً علت افزایش ضربان قلب بیماری‌های خطرناک قلبی و عروقی نیستند و با درمان به‌موقع بهبود پیدا می‌کند. درصورتی‌که تپش قلب ناگهانی شما با علائم زیر همراه است حتماً به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید:
- احساس سرگیجه و سبکی سر
- تنگی نفس
- مشکلات تنفسی
- تعریق غیرمعمولی
- احساس درد و فشار در ناحیه قفسه سینه، بازو، فک یا قسمت بالای کمر
انواع ضربان قلب
همان‌طور که گفتیم علت بالا بودن ضربان قلب می‌تواند بیماری‌های مختلفی باشد؛ به همین دلیل تپش قلب بر اساس علت و قسمتی از قلب که تحت‌تأثیر بیماری قرار گرفته به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. در ادامه به معرفی انواع ضربان قلب و ویژگی‌های آن می‌پردازیم:
فیبریلاسیون دهلیزی
زمانی که ضربان‌های الکتریکی نامنظم سبب می‌شوند که بطن‌های قلب به‌جای تزریق خون به اندام‌های بدن، منقبض شود فیبریلاسیون دهلیزی رخ می‌دهد. اگر قلب فرد تا چند دقیقه بعد از فیبریلاسیون دهلیزی با دستگاه شوک الکتریکی احیا نشود ممکن است باعث مرگ بیمار شود. فیبریلاسیون دهلیزی معمولاً قبل و بعد از حمله قلبی رخ می‌دهد و جزو شایع‌ترین نوع آریتمی قلبی به شمار می‌رود. به این نکته توجه داشته باشید که فیبریلاسیون دهلیزی در بیمارانی که ضربه روحی جدی را تجربه کردند یا با مشکلات قلبی بزرگ دست‌وپنجه نرم می‌کنند بیشتر اتفاق می‌افتد.
ضربان سریع فوق بطنی
یکی دیگر از انواع تپش قلب، ضربان سریع فوق بطنی است که منبع آن جایی بالاتر از بطن‌ها است. ضربان سریع فوق بطنی یک ضربان غیرعادی قلب است که معمولاً از بدو تولد در فرد وجود دارد و ناشی از مدارات غیرعادی در قلب است. علت بالا بودن ضربان قلب در این نوع تپش قلب ایجاد یک حلقه از سیگنال‌های همپوشانی کننده است. به یاد داشته باشید که اپیزودهای تند تپشی یا بازه زمانی که تپش قلب رخ می‌دهد معمولاً چندثانیه‌ای و کوتاه است. اگر مدت‌زمان اپیزودهای تند و تپشی بیشتر از چند ثانیه باشد، باید حتماً با اورژانس تماس بگیرید؛ زیرا می‌تواند یک وضعیت اورژانسی پزشکی باشد.
فلوتر دهلیزی
فلوتر دهلیزی در دهلیز قلب اتفاق می‌افتند و یک نوع آریتمی یا ضربان نامنظم قلب به شمار می‌رود. فلوتر دهلیزی زمانی اتفاق می‌افتد که یک اتصال نا به جا در عضله قلب باعث تپش بالای دهلیز‌ها می‌شود. به‌عبارت‌دیگر علت فلوتر دهلیزی گردش پالس الکتریکی بر روی حفره فوقانی قلب در سمت راست است. در فلوتر دهلیزی انقباضات به شکل پی‌درپی رخ می‌دهند به همین دلیل دهلیز‌های قلب نمی‌توانند با سرعت کافی از خون پر شوند. علاوه بر این دهلیز‌ها نیز نمی‌توانند در زمان مشخص خون کافی را در داخل بطن‌ها تخلیه کنند. این نوع تپش قلب می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری نظیر ناتوانی دائمی، سکته مغزی و حتی مرگ را به همراه داشته باشد.
ضربان قلب خطرناک چند است؟
پیش‌ازاین به علت بالا بودن ضربان قلب و انواع تپش قلب پرداختیم. اکنون قصد داریم تعداد ضربان قلب غیرمعمول که می‌تواند نشانه بیماری باشد را مورد بررسی قرار دهیم. زمانی که در حال استراحت هستید ضربان قلب شما بین ۶۰ تا ۹۰ ضربان در دقیقه است. اگر ضربان قلب فردی زیر ۶۰ (bpm) یا بالای ۱۲۰ تا ۱۴۰ (bpm) باشد، شرایط قلبی او مساعد نیست و می‌تواند خطرناک باشد. بنابراین بیمار در این شرایط به مداخله سریع پزشک متخصص نیاز دارد. البته تعداد ضربان قلب در تمامی افراد یکسان نیست. به‌عنوان‌مثال ضربان قلب بعضی از ورزشکاران در حالت استراحت به ۴۰ ضربان در دقیقه نیز می‌رسد.
ضربان قلب بالا چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
ضربان قلب هر انسان در طول روز در واکنش به فعالیت‌های بدنی، هیجان و استرس تغییر می‌کند که این موضوع کاملاً طبیعی است و جای هیچ‌گونه نگرانی نیست. تپش قلب ناگهانی زمانی نگران‌کننده است که به شکل مداوم با این مشکل دست‌وپنجه نرم کنید. اگر نگران ضربان نامنظم قلب خود هستید با یک پزشک متخصص مشورت کنید. پزشک متخصص در این شرایط از شما نوار قلب می‌گیرد تا علت بالا بودن ضربان قلب شما را متوجه شود. معمولاً دلایل تپش قلب ناگهانی شامل موارد زیر است:
- سیگارکشیدن
- فشارخون بالا
- دیابت
- مصرف الکل
- خوردن بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- عوارض جانبی مصرف برخی داروها
- بیماری‌های قلبی مادرزادی
- پرکاری تیروئید
- کم‌خونی
درمان ضربان قلب بالا
همان‌طور که گفتیم ضربان قلب بالا معمولاً خطرناک نیست و به‌ندرت به درمان نیاز دارد؛ اما همچنان لازم است برای شناسایی علت بالا بودن ضربان قلب به پزشک متخصص مراجعه کنید تا او بعد از بررسی‌‌های لازم و انجام آزمایش‌های گوناگون علت بیماری شما را تشخیص دهد. دلایل مختلفی برای بالابودن ضربان قلب وجود دارد. بنابراین روش‌های درمان آنها نیز بسیار متفاوت است. به‌عنوان‌مثال اگر برای تشخیص علت بالا بودن ضربان قلب خود به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید و او تشخیص دهد علت تپش قلب شما افزایش فشارخون، آغاز دوران یائسگی، تیروئید یا تغییرات هورمونی است شما را برای ادامه روند درمان به پزشکان متخصص در این زمینه ارجاع می‌دهد. علاوه بر این گاهی پزشک متخصص قلب و عروق برای درمان ضربان قلب بالا تراپی‌هایی نظیر مانور والسالوا و تحریک عصب واگ را به شما توصیه می‌کند. اگر علت بالا بودن ضربان قلب یک محرک بیرونی باشد، نیازی به استفاده از دارو نیست و فقط باید نکات زیر را رعایت کنید:
- تغییر سبک زندگی
- انجام فعالیت‌های ورزشی
- کنترل استرس و هیجانات
- حذف فاکتورهایی نظیر الکل، کافئین و سیگار
- اجتناب از مصرف داروهای غیرقانونی نظیر آمفتامین و کوکائین
- نوشیدن آب کافی
داروهای تپش قلب
پزشک متخصص برای تجویز داروی تپش قلب ابتدا نوع آریتمی و عوارض احتمالی آن را بررسی می‌کند و سپس داروهای لازم را تجویز می‌کند. به یاد داشته باشید که برخی از آریتمی‌های قلبی نیازی به درمان ندارند. بنابراین برای شناسایی علت بالا بودن ضربان قلب خود به پزشک متخصص مراجعه کنید و از مصرف خودسرانه داروهایی که در ادامه به شما معرفی می‌کنیم جدا خودداری کنید. داروهایی که معمولاً پزشک متخصص برای درمان تپش قلب برای بیماران تجویز می‌کنند شامل موارد زیر هستند:
مهارکننده ACE : انالاپریل مالئات، فزینوپریل و لیزینوپریل جزو گروه داروهای مهارکننده ACE هستند که برای درمان تپش قلب مورداستفاده قرار می‌گیرند. داروهای مهارکننده ACE فشار عروق و نیروی مقاوم در برابر قلب را کاهش می‌دهند. به‌این‌ترتیب قلب می‌تواند به‌راحتی خون را از قلب خارج می‌کند.
بتا بلوکرها: بتا بلوکرها باعث کاهش ضربان قلب می‌شوند و اجازه نمی‌دهند با انجام فعالیت بدنی ضربان قلب افزایش پیدا کند. آتنولول، پروپرانولول و متوپرولول جزو بتا بلوکرها به شمار می‌روند.
مسدودکننده‌های کانال کلسیم: دیلتیازم و وراپامیل جزو داروهای گروه مسدودکننده‌های کانال کلسیم هستند که پزشک متخصص قلب و عروق بعد از یافتن علت بالا بودن ضربان قلب برای بیمار تجویز می‌کند. این گروه دارویی باعث افزایش جریان خون و اکسیژن به قلب می‌شوند.
داروهای ضداضطراب: اگر علت بالا بودن ضربان قلب اضطراب و استرس باشد پزشک متخصص ممکن است داروهای ضداضطراب نظیر آلپرازولام (زاناکس) و لورازپام را برای شما تجویز کند. از مصرف قرص‌های ضداضطراب پیش از انجام فعالیت‌هایی نظیر رانندگی که به هوشیاری کامل نیاز دارند جدا خودداری کنید.
سخن آخر
همان‌طور که گفتیم معمولاً تپش قلب نشانه بیماری خطرناکی نیست؛ اما اگر تپش قلب شما با علائمی نظیر سرگیجه، سبکی سر، تنگی نفس، ازدست‌دادن هوشیاری، احساس درد در ناحیه قفسه سینه و تعریق زیاد همراه است باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید. متأسفانه سالانه بیماری‌های قلبی و عروقی جان بسیاری از انسان‌ها را در سراسر جهان می‌گیرند. بنابراین لازم است که علائم بیماری‌های قلبی را بدانید و در صورت بروز هر یک از آنها به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
اگر در اصفهان زندگی می‌کنید و به دنبال پزشک متخصص قلب و عروق هستید، می‌توانید با مراجعه به قسمت نوبت‌دهی وب‌سایت دکتر حکمت نسبت به رزرو نوبت از بهترین متخصص قلب و عروق در اصفهان یعنی آقای دکتر مصطفی حکمت اقدام کنید. کلینیک تپش با کادر مجرب و باسابقه خود آماده خدمت‌رسانی به‌تمامی بیماران عزیز و انجام تمامی آزمایش‌های شما نظیر پیس میکر قلب در اصفهان، تست ورزش، نوار قلب، اکوکاردیوگرافی و نوار قلب است.
