تعبیه پیس میکر و آی.سی.دی Pacemaker & ICD
پیس میکر با به زبان عامیانه باتری قلب جهت تنظیم ضربان قلب تجویز میشود، که به انواع شوک دار و بدون شوک تقسیم میشوند. انواع بدون شوک یا پیسمیکر (Pacemaker) در مواردی که ضربان پایین است توانایی بالا آوردن ضربان را دارد.
انواع شوک دار یا آی سی دی (ICD) زمانی که ضربان پایین است توانایی بالا بردن ضربان را دارد و همچنین زمانی که ضربان بیش از حد و به مقدار خطرناک بالا میرود در صورت نیاز، با دادن شوک ضربان را کنترل می کند. مجله خبری سایت دکتر حکمت متخصص قلب در اصفهان در ادامه به بررسی نکات مهم پیرامون پیس میکر و آی.سی.دی خواهد پرداخت.
انواع باتری بدون شوک یا Pacemaker:
- پیسمیکر تک حفرهای
- پیسمیکر دو حفرهای
- پیسمیکر سه حفرهای
- پیسمیکر بدون سیم (داخل قلبی)
انواع باتری قلب شوک دار یا ICD:
- ICD تک حفرهای
- ICD دو حفرهای
- ICD سه حفرهای
- ICD زیر پوستی یا S-ICD
جهت مشاهده فیلم آموزشی تهیه شده توسط دکتر مصطفی حکمت کلیک کنید.
ضربانسازها (پیسمیکر)
ضربانساز، دستگاهی است که با استفاده از نیروی باتری، ریتم قلب را تنظیم میکند. بیشتر ضربانسازها در افرادی کار گذاشته میشوند که گره سینوسی-دهلیزی آنها بسیار آهسته کار میکند که این مورد در اثر کهولت سن، بیماری قلبی و یا استفاده از داروهای قلبی رخ میدهد. در این حالت اگر گره سینوسی-دهلیزی، تحریک الکتریکی را شروع ننماید، ضربانساز جایگزین آن میشود. در یک فرد مبتلا به بلوک قلبی، این دستگاه جایگزین مسیر بلوک شده میشود. امروزه ضربانسازها با توجه به نوع فعالیت بیمار سرعت تپش قلب را نیز تنظیم مینمایند.
ضربانساز وسیلهای به اندازه یک ساعت مچی مردانه میباشد که دارای یک باتری و یک مولد الکترونیکی میباشد. اگر میزان ضربان قلب قابل قبول نباشد، ضربانساز پیام الکتریکی تولید میکند تا قلب با سرعت قابل قبولی تپش نماید.
یک ضربانساز تک-حفرهای یک لید دارد که در یک حفره قلب (عموما بطن راست) قرار میگیرد، در حالکیه ضربانساز دو-حفرهای دو لید دارد که در دهلیز راست و بطن راست قرار میگیرند. در برخی از افراد مبتلا به نارسایی قلبی یا برخی ویژگیهای خاص جسمانی ممکن است یک لید سوم در پشت قلب از طریق یک ورید سینوس کرونری قرار داده شود. به این کار ضربانسازی دو-بطنی گفته میشود. انجام این کار بسیار سختتر از قراردادن یک ضربانساز معمولی میباشد، معمولا این روش با ایجاد هماهنگی در انقباض عضلات قلبی باعث بهبود برخی از افراد مبتلا به نارسایی قلبی میشود.
چگونه یک ضربانساز کاشته میشود؟
برای کاشتن یک ضربانساز تنها به یک داروی خوابآور ملایم و یک بیحسی موضعی در ناحیه فوقانی قفسه سینه نیاز است. پزشک ابتدا برش کوچکی در پوست زیراستخوان ترقوه ایجاد میکند. لیدهای نازک و روکشدار از طریق رگهای خونی زیر استخوان ترقوه با هدایت اشعه ایکس در قلب قرار میگیرند. سپس پزشک این لیدها را به ضربانساز وصل کرده و ضربانساز را در زیر پوست درست در زیر استخوان ترقوه قرار میدهد. بیمار در محل قرارگیری ضربانساز تنها برجستگی کوچکی را احساس خواهد نمود. این عمل ظرف مدت ۱ تا ۲ ساعت انجام میگیرد و عوارض جانبی آن بسیار نادر است. عفونت ضربانساز نادر است. گاهی اوقات عوارض خفیفتری مانند خونریزی و جمع شدن (کلاپس) ریهها ممکن است اتفاق بیافتد و یا ممکن است لیدهای ضربان ساز نیاز به تغییر موقعیت داشته باشند.
زندگی با ضربانساز
شما باید به طورمرتب ارزیابی شوید. این ارزیابی به آنالیز و پروگرامینگ معروف است. هنگامی که باتری شروع به ضعیف شدن نماید، ضربانساز آهستهتر کار خواهد کرد، ولی به طور ناگهانی متوقف نخواهد شد. معمولا پزشک قبل از آنکه شما متوجه علایم بالینی آن شوید، ضعیف شدن باتری را تشخیص میدهد. زمانیکه باتری نیاز به تعویض داشته باشد، انجام یک عمل جراحی دیگر برای تعویض ضربانساز الزامی خواهد بود. معمولا لیدها نیاز به جایگزینی ندارند.
اگر چه ضربانساز زندگی شما را محدود نمیکند ولی باید به خاطر داشت که ضربانساز نمیتواند برخی از کارها را انجام دهد. برای مثال ضربانساز از وقوع حمله قلبی در فردیکه دچار انسداد سرخرگهای کرونری شده است، جلوگیری نمینماید. در ضمن ضربانساز لزوماً نیاز به مصرف برخی از داروهای مرتبط با بیماریهای قلبیعروقی، برای مثال داروهای ضدفشارخون، ضد آنژین قلبی و یا حتی داروهای مناسب برای سایر انواع آریتمیها را از بین نمیبرد.
دفیبریلاتورهای قلبی کاشتنی ICD
دفیبریلاتور قلبی داخلی (ICD) وسیلهای است که با باتری کار میکند و اندکی بزرگتر از ضربانساز میباشد ICDها در زیر پوست کاشته میشوند و ریتم قلبی شما را کنترل کرده و درصورت لزوم اصلاح مینمایند. همه ICD های موجود به عنوان ضربانساز نیز عمل میکنند. ICDها معمولا در فردی به کار میروند که دچار آسیب قلبی شدهاند (برای مثال در اثر حمله قلبی) و در معرض خطر ابتلا به ریتمهای کشنده قلبی مانند تاکیکاردی یا فیبریلاسیون بطنی میباشند.
در فردیکه مبتلا به آریتمی بطنی طول کشیده میباشد، استفاده ازICD نسبت به استفاده از داروهای ضدآریتمی در پیشگیری از مرگ ناگهانی مؤثرتر میباشند. ICD همچنین ممکن است بطور مشابهی از ایست قلبی در شخصی که در معرض خطر برخی از آریتمیها میباشد، پیشگیری نماید.
زندگی با ICD
معمولا یک باتری ۳ تا ۵ سال کار میکند که بستگی به تعداد شوکهای ارسالی آن پس از جاگذاری دارد.
بسیاری از افراد درباره امکان دریافت شوکهای غیرمنتظره دفیبریله کننده توسط ICD نگران میباشند. ممکن است لازم باشد که شما مصرف داروهای ضدآریتمی را ادامه دهید تا خطر نیاز به شوک توسط ICD کاهش یابد. برخی از شوکها کوچک میباشند و افراد متوجه آنها نمیشوند. برخی از افراد در طی دورههای فیبریلاسیون، هوشیاری خود را از دست میدهند، بنابراین آنها شوک را احساس نمیکنند.
امکان انجام رانندگی پرسش مهمی در یک فرد دارای ICD میباشد. ممکن است ۵ تا ۱۵ ثانیه طول بکشد تا ICD آریتمی را تشخیص داده و درمان را شروع نماید. در طی این مدت ممکن است شما دچار سرگیجه یا حتی غش شوید. لذا توصیه میشود که از رانندگی خودداری کنید و همچنین از انجام کارهایی مانند خلبانی یا غواصی پرهیزکنید که ممکن است جان شما یا دیگران را به خطر بیاندازند. این موارد را به دقت با پزشک خودتان بررسی نمایید.
ایمنی و وسیله کاشتنی شما
هم ضربانساز و هم ICD فعالیت الکتریکی قلب شما را کنترل میکنند. در نتیجه میدانهای الکتریکی یا مغناطیسی بزرگ به شکل بالقوهای ممکن است بر روی آنها تاثیر بگذرند. هر چه میدانهای الکتریکی یا مغناطیسی بزرگتر بوده یا به دستگاه شما نزدیکتر باشند، احتمال تاثیر آنها بیشتر است.
وسایل بدون خطر
- وسایل الکتریکی منزل مانند دریل الکتریکی، کنترل تلویزیون، اجاق میکروویر، تشکهای برقی، رادیو و …
- تجهیزات دندانپزشکی
- پرتوتابی تشخیصی مانند استفاده از اشعه ایکس.
- انواع سونوگرافی
- استفاده از شوک الکتریکی در درمان برخی از اختلالات روانی.
خطر متوسط
- تلفنهای بیسیم و موبایل، ضربانساز یا ICD را تحت تاثیر قرار نمیدهند،
- ابلشن با امواج رادیویی که جهت درمان برخی آریتمیها به کار میرود ممکن است دستگاه شما را تحت تاثیر قرار دهد.
- گرمادرمانی با موج کوتاه یا میکروویو که یک روش درمانی فیزیکی برای برخی انواع التهاب مفاصل و برخی انواع جراحیها میباشند، ممکن است به ضربانساز شما آسیب بزند.
- پرتودرمانی (جهت درمان سرطان) ممکن است به ضربانساز یا ICD شما آسیب بزند و با افزایش میزان پرتوتابی، این خطر بیشتر هم میشود. دستگاه شما باید در طول درمان به دقت کنترل شده و دارای محافظ باشد.
- تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS) که یک درمان برای دردهای حاد و یا مزمن است، ممکن است برای مدت کوتاهی فعالیت ضربانساز را مهارکند. این اثر با برنامهریزی مجدد ضربانساز رفع میشود.
خطر زیاد (پرهیزکامل از این موقعیتها)
- نباید به افراد دارای ICD یا ضربانساز اجازه داده شود که از M.R.I استفاده نمایند چرا که ام. آر .آی از میدان مغناطیسی بسیار قوی استفاده مینماید. اما لازم به ذکر است که دستگاههای سازگار با MRI وجود دارد. در صورتیکه دستگاه شما سازگار باشد با نظر پزشک و انجام تنظیمات این عمل بلامانع است
- سیستمهای دزدگیر، فلزیاب و مراقبتهای فرودگاه در اکثر افراد سبب بروز هیچ علامتی نمیشوند و شما میتوانید از آنها عبور کنید. پرسنل حراست فرودگاه را از وجود دستگاه کاشتنی قلب آگاه کنید.
- تجهیزات تولید نیروی برق و وسایل مغناطیسی قوی (مانند برخی تجهیزات پزشکی یا موتورها) ممکن است سبب قطع فعالیت ضربانساز شوند، اگر با چنین وسایلی کار میکنید یا در نزدیکی چنین تجهیزاتی میباشید، با پزشک خود در این زمینه صحبت کنید.
- سنگ شکن کلیه با امواج خارج از بدن (ESWL) یک درمان غیرتهاجمی است که مجموعهای از شوکها را به کلیه وارد میسازد تا سنگهای آن را بشکند تا این سنگها با ادرار دفع شوند. برنامه ضربانساز باید برای دوره سنگ شکنی و پس از آن تطبیق داده شود.
اقدامات قبل از عمل تعبیه ضربان ساز
- ممکن است بعضی از داروهای شما بطور موقت قطع شود.
- معمولا” برای چند ساعت قبل از عمل از خوردن و نوشیدن باید پرهیز شود.
- لازم است برای بعضی آزمایشات از شما خون گرفته شود.
- موهای سینه باید تراشیده شوند و قبل از عمل باید استحمام انجام گیرد.
- میزان اکسیژن خون در طی عمل بطور منظم کنترل میشود.
- ضربان قلب شما از طریق سیمهایی که به پوست شما متصل میشوند بطور دقیق کنترل میشوند.
بازگشت به خانه بعداز تعبیه پیس میکر
بعداز عمل تعبیه پیس میکر معمولا” چندین روز یا هفته طول میکشد تا بهبودی کامل حاصل شود. زخم محل عمل تدریجا” بهبود می یابد و احساس بهتری بشما دست خواهد داد. در ابتدا ممکن است وجود پیس میکر را حس کنید ولی بتدریج به آن عادت کرده و دیگر وجود آن را احساس نخواهید کرد. ۲۴ ساعت بعد از عمل می توانید فعالیت عادی خود را شروع کنید.
بعداز عمل نکات زیر را باید رعایت کنید :
زخم را تمیز و خشک نگهدارید . اگر متوجه شدید که زخم متورم، گرم، قرمز و یا دردناکتر شده و یا از آن ترشح خارج میشود فورا” با پزشک خود تماس بگیرید. ۴۸ ساعت بعد از عمل جراحی میتوانید استحمام کنید . تا دو هفته به محل بخیه ها نبایستی آب برسد بایستی با پانسمان ضدآب پوشانده شود.
بازوی طرف تعبیه پیس میکر را تا ۲۴ ساعت بعداز عمل حرکت ندهید و بعد از آن نیز حرکت بازو را محدود نمائید. با افزایش بهبودی بتدریج میتوانید دامنه حرکات بازو را افزایش دهید. بازو را تا ۴ هفته نباید بالاتر از شانه ببرید اما توجه داشته باشید که بی حرکتی بیش از حد بازو می تواند منجر به دردناک شدن مفاصل کتف و آرنج شود.
پیس میکر خود را در زیر پوست حرکت ندهید و آن را دستکاری نکنید. سعی کنید از خارج به آن ضربه ای وارد نشود.
چند روز بعد از عمل با هماهنگی به مطب مراجعه نمایید.
در موعد مقرر جهت کنترل پیس میکر به پزشک مراجعه کنید.
اگر علائم شما بهبودی نیافت با پزشک خود تماس بگیرید.
اولین ویزیت بعداز تعبیه پیس میکر
اولین ویزیت معمولا” در کلینیک میباشد. بعد از یک معاینه معمولی، توسط پروگرامر اطلاعات لازم از قلب و پیس میکر شما بدست می آید و براساس آن تغییرات لازم در نحوه عملکرد پیس میکر ایجاد خواهد شد. مطمئن شوید که هر گونه مشکلی را که با قلب خود، پیس میکر و یا اصولا سلامتی خود دارید با پزشک در میان گذاشته اید. اولین ویزیت معمولا بهترین زمان در مورد پرسیدن ابهامات شما در مورد پیس میکر میباشد.
سوالات متداول درباره باتری قلب (پیس میکر قلب)
پس از تعبیه پیس میکر و آی.سی.دی کی می توانم به زندگی کاملا طبیعی خود بازگردیم؟
زمان بهبودی در افراد مختلف متفاوت می باشد ولی در نهایت شما قادر خواهید بود تا به زندگی طبیعی خود با تغییراتی جزئی بازگردید.
قبل از بازگشت به فعالیت روزانه طبیعی زخم شما باید کاملا بهبود یافته باشد. حتما با پزشک خود در مورد زمان بازگشت بکار، انجام رانندگی، شروع تمرینات ورزشی و یا رفتن به مسافرت مشورت کنید.
آیا پیس میکر محدودیتی در کارآیی شما ایجاد خواهد کرد؟
یکی از دلایل تعبیه پیس میکر کمک به افزایش کارآیی شما می باشد. در منزل، اغلب افراد هیچ محدودیتی در فعالیت نخواهند داشت. اگر شما با وسایل الکتریکی قوی (ژنراتورهای تولید برق) که منجر به تداخل الکترومغناطیسی EMI می شوند کار می کنید حتما آن را با دکتر خود در میان بگذارید.
موارد تداخل الکترومغناطیسی:
لوازم خانگی الکتریکی در وضعیت غیر مناسب و یا بدون سیم اتصال به زمین مناسب
دستگاههای الکتریکی که انرژی زیادی تولید می کنند مثل ژنراتورهای صنعتی
دستگاههای پزشکی مانند MRI، دستگاههای رادیوتراپی (برای درمان سرطان)
فلز یابها و سیستم های امنیتی بکار گرفته شده در فروشگاهها و فرودگاهها
در صورت حضور در کنار دستگاهی که باعث تداخل الکترومغناطیسی می شود چه باید کرد؟
در اغلب موارد می توان به راحتی از کنار دستگاه عبور کرد. در فرودگاهها با مطلع کردن پرسنل امنیتی از بکارگیری فلزیاب جلوگیری کنید.
اگر بعد از حضور در کنار یک دستگاه با تداخل الکترومغناطیسی دچار علائم کلینیکی شدید با پزشک خود تماس بگیرید.
در ورود به بیمارستان یا کلینیک چه باید کرد؟
قبل از انجام هر تست یا عمل جراحی و یا دندانپزشکی پرسنل بیمارستان را در مورد پیس میکر خود مطلع کنید.
اگر قرار است هر گونه عمل جراحی در مورد شما انجام شود حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
آیا استفاده از موبایل اختلالی در کارکرد پیس میکر ایجاد می کند؟
شما می توانید بدون اینکه دچار مشکل خاص شوید از موبایل استفاده نمائید.
در مورد سیستم های امنیتی چطور؟
سیستم های امنیتی مانند آنچه از ورودی و خروجی بعضی فروشگاهها و فرودگاه وجود دارند ممکن است به ندرت با کارکرد پیس میکر شما تداخل الکترومغناطیسی ایجاد نمایند ولی شما می توانید از داخل این دستگاهها عبور نمائید.
در منزل چه نکات ایمنی را باید رعایت کرد؟
باید دقت کنید که سیستم الکتریکی منزل شما بطور مناسب اتصال به زمین داشته باشد چه عدم وجود اتصال به زمین مناسب می تواند منجر به تداخل الکترومغناطیسی شود. وسایل برقی منزل باید از نظر عملکرد در وضعیت خوبی باشند. هرگز از وسایل برقی که خراب بوده و یا اختلال اتصال برقی دارند استفاده نکنید. اگر مشغول تعمیر اتومبیل خود هستید به یاد داشته باشید که سیستم الکتریکی اتومبیل شما می تواند منشا تداخل الکترومغناطیسی باشد. بعضی بلندگوهای سیستم های صوتی استریو دارای آهن رباهای بزرگی هستند که می توانند با پیس میکر تداخل داشته باشد.
در مورد تمرینات ورزشی چه نکاتی را باید دانست؟
در اغلب موارد پیس میکر محدودیتی برای شما ایجاد نخواهد کرد. با این وجود از انجام ورزشهایی که در طی آنها احتمال ضربه به پیس میکر وجود دارد پرهیز کنید. همچنین بهتر است از انجام فعالیتهایی که با تکانهای شدید همراه است مثل اسب سواری پرهیز کنید. انجام ورزشهای سنگین و یا مکرر با استفاده از اندام فوقانی و شانه ها مثل وزنه برداری ممکن است به پیس میکر و یا لیدها آسیب رساند.
قبل از انجام هر گونه ورزش یا فعالیت شدید با پزشک خود مشورت کنید.
چه نکاتی را در طی کار کردن باید رعایت نمود؟
اگر محل کار شما در نزدیکی منابع بزرگ تداخل الکترومغناطیسی می باشد باید در این مورد حتما با پزشک خود صحبت کنید.
آهن رباها، هیترهای بزرگ و ترانسمیترهای رادیوئی می توانند منجر به تداخل الکترومغناطیسی شوند.
از کارهایی که منجر به تکان و یا برخوردهای فیزیکی شدید شوند باید پرهیز نمود